Wapens familie Quak

 

Er zjn verschillende wapenen te achterhalen die gebruikt werden door verschillende takken van de familie Quak. Zo is er een wapen van schepen Arent Pieterszn Qua(c)k  terug te vinden in een van de ramen van de Ned. Hervormde kerk in Oostvoorne.

        

In het wapen is duidelijk een eend en een polderlandschap terug te zien. Daarnaast zijn er wapens van de Brielse familie Quack, deze staat eronder ingeweven in een servet. De Brielse tak van de Quack-en waar ook de zeevaarder Tromp van afstamt was de welgestelde tak van de familie, waaruit ook de burgemeester van Brielle, de burgemeester van Vlaardingen en de bekende Postmeester en bestuurder Jacob Quack uit voortgekomen is.

Het servet met het wapen is te zien in het rijksmuseum in Amsterdam.

Als laatste daaronder het wapen van polder de Quack zelf. Ook daarin is de vogel of eend terug te zien.

Zou dit de Kwak zijn, de vogelsoort waaraan de polder mogelijk zijn naam ontleend?

Hierboven staat het wapen van mijn directe voorvader Arent Jasperszn Quak, Schepen van de Quack, afgebeeld. Ook daarin zijn drie eenden te zien. 

In de Heraldische Databank van Nederland komen ook afbeeldingen en beschrijvingen van een aantal familiewapens van de familie Quack voor.

 

Waar komt het gebruik van wapens eigenlijk vandaan?

Om duidelijk te maken welke ridder schuil ging onder een harnas en helm of aan te geven tot welke partij men behoorde, werden middels kleuren en symbolen vanaf de vroege middeleeuwen iconografische tekens aangebracht op de schilden. Als regel gold dat een wapen duidelijk van op afstand herkenbaar moest zijn voor de heraut om de identiteit van de ridder vlug vast te stellen. Daarnaast werd het wapen ook gebruikt voor het zegelen van brieven en documenten, met behulp van een zegelring in de vorm van een lakzegel.

Het gebruik van die wapens was aan allerlei afspraken en gebruiken verbonden. Naast met name adellijke familiewapens, is het gebruikelijk voor Europese staten, steden, streken en gemeenten om een wapen te voeren.

Sommige afbeeldingen op een wapen verwijzen naar de naam van de drager. Zo’n wapen noemt met een sprekend wapen. Zo staan op de verschillende wapens van de families Quak vaak eenden, een polder en bomen. 

De boerenstand voerde in de vroege middeleeuwen geen wapen, maar gebruikte een huismerk als herkenningsteken. Dit huismerk was kenmerkend voor de boerderij en werd als brandmerk en teken op zerken gebruikt. In de late middeleeuwen gingen ook burgers en boeren wapens voeren en soms zijn de oude huismerken op de wapens afgebeeld.

In de late middeleeuwen was het gebruik van heraldische kentekens dus niet langer het exclusieve domein van de adel en de staat, ook gilden, verenigingen en burgers gingen wapens voeren. Voor abten, bisschoppen en prelaten ontstond er een toegesneden kerkelijke heraldiek met bijzondere regels en vormen. Wapens vertegenwoordigen de persoon alsof hij zelf lijfelijk aanwezig is.

Naast de adellijke wapens bestaan er ook burgerlijke wapens, die de adellijke in aantal ver overtreffen. Zo was het gebruikelijk dat schepenen van een schepenbank met hun familiewapen zegelden. Indien dat niet bestond, kozen zij een persoonlijk dat later vaak werd gezien en gebruikt als familiewapen door de afstammelingen.